Türkisch
Genel Aşılanma Bilgileri
Bulaşıcı hastalıklardan korumak amacı ile insanların vücuduna bir aşı malzemesinin verilmesine aşılanma deniyor. Bazı hastalıklara (örn. tetanos) karşı korunmak için düzenli aşı olunması gerekmektedir. Diğer hastalıklarda (örn. kızamık) bir veya iki defa aşılanmak yeterli olmaktadır.
Aşılanma sayesinde vücudun kendi savunma mekanizması harekete geçiriliyor. Buna bağışıklık sistemi de denmektedir. Aşılanma, bir hastalığa karşı savaşmak amacıyla bağışıklık sistemini kendi savunma maddelerini üretmesi için teşvik eder. Bu maddelere antikor denir.
Aşılanma sayesinde hastalanma riski azaltılır. Virüsler, bakteriler veya mantarlar vücuda girdiğinde, bir enfeksiyondan bahsederiz. Bazı enfeksiyonlar ölümle dahi sonuçlanabilir. Aşılanma sayesinde hem enfeksiyonlar önlenebilir, hem de bazen yıllar sonra ortaya çıkabilen sağlık sorunlarının önüne geçilebilir.
Korona aşısı hakkında genel bilgiler
Almanya’da BioNTech („Comirnaty“), Moderna (“Spikevax”), AstraZeneca („Vaxzevria“) ve Johnson&Johnson firmalarına ait aşılar ruhsatlandırılmıştır. Kasım 2021 tarihinden bu yana Almanya’da Vaxzevria aşısı uygulanmıyor, aynı şekilde Johnson&Johnson artık kullanılmıyor.
Aşıların hepsi vücudun kendi savunma mekanizmasını, yani bağışıklık sistemini harekete geçirir ve bu şekilde kendisini bu virüse karşı koruması sağlanır. Bu nedenle vücut, kendisini bu virüse karşı koruyan antikorlar üretir. Vücut bu aşılama sayesinde kendini nasıl savunabileceğini „öğrenir“.
Aşıların tamamı ağır bir Covid-19 hastalığına yakalanmaya, hatta bu hastalık nedeniyle meydana gelen ölümlere karşı koruma sağlar. Mevcut bilgi durumuna göre aşıların etkinlikleri açısından belirgin bir fark yoktur. Aşıların tamamının ilk aşılanma sonrasında iyi, ikinci aşılanma sonrasında çok iyi bir koruma sağladığı kesinlik kazanmıştır.
Covid-19’a karşı henüz hiç aşı olmamışlar, her biri bir kaç hafta aralıklarla BioNTech/Pfizer (BioNTech) veya Moderna (Spikevax) şirketlerine ait mRNA aşısı olmalıdır.
Almanya’da özellikle 12-30 yaş aralığındaki genç insanlara BioNTech/Pfizer aşısı uygulanıyor. BioNTech artık AB’de 5 ila 11 yaş aralığındaki çocuklar içinde ruhsat aldı; çocuklara dozu daha düşük olan özel bir çocuk aşısı uygulanıyor.
Moderna’ya ait Spikevax aşısı halen 18 yaş üstü insanlar için kullanılmaya devam ediyor.
AstraZeneca firmasına ait Vaxzevria aşısı da aynı şekilde 18 yaş üstü insanlara uygulanmaktaydı. Ancak Kasım 2021 tarihinden bu yana bu aşı Almanya’da artık kullanılmıyor.
Johnson&Johnson firmasına ait aşı da yine 18 yaş üstü insanlar için ruhsatlandırılmış olup aşının düşük etkisinden dolayı bu aşı artık Almanya’da hiç kullanılmıyor veya hiç denecek kadar az kullanılıyor. Şimdiye kadar bir defa Johnson&Johnson aşısı olanların, daha iyi bir koruma sağlaması amacıyla ilk aşından en az 4 hafta geçtikten sonra bir mRNA aşısı (Spikevax veya BioNTech) olmaları tavsiye edilir. Bilimin elde ettiği son bilgilere istinaden bir kere Johnson&Johnson aşısı olmak yeterli bir koruma sağlamıyor.
Bedenlerimiz birbirinden farklıdır. Bu nedenle sergiledikleri tepki de farklı olabiliyor. Bu sebeple bazı insanlar aşı etkisini daha güçlü hissederken, bazıları daha hafif geçiriyor, hatta bazıları hiç hissetmiyor.
Aşılandıktan hemen sonra neler oluyor?
Vücut aşıya tepki verir ve kendi antikorlarını üretir. Bu nedenle bazen vücutta sizin de hissedebileceğiniz hoş olmayan tepkiler ortaya çıkabilir. Aşıya verilen bu tepkiler genelde hafif olur ve bir kaç gün içerisinde kaybolur. Olası tepkiler şunlardır: İğne yerinde ağrı ve dokunma hassasiyeti, ciltte kızarıklık veya şişlik. Yorgunluk, baş ağrısı, ateş, üşüme ve titreme, mide bulantısı ve kas ağrıları oluşabilir.
Bedenlerimiz birbirinden farklıdır. Bu nedenle sergiledikleri tepki de farklı olabiliyor. Bu sebeple bazı insanlar aşı etkisini daha güçlü hissederken, bazıları daha hafif geçiriyor, hatta bazıları hiç hissetmiyor.
Aşıya tepki verilmesi iyi bir işarettir. Bu tepki, aşının etkili olduğunu ve vücudun kendini korumaya başladığını gösterir.
Yan etkiler ise iyi bir şey değildir ve tehlikeli olabilirler. Fakat yan etkiler oldukça nadir ortaya çıkarlar. Örneğin aşıya alerjik bir reaksiyon gösterilmesi, tipik olmakla birlikte nadiren ortaya çıkan bir yan etkidir. Aşılandıktan sonra örneğin kişide ateşlenme meydana gelirse ve 3 gün içerisinde ateş düşmezse, doktora başvurulmalıdır. Aynı şekilde, AstraZeneca firmasına ait Vaxzevria ile aşı olunduktan sonra yoğun bir baş ağrısı meydana geldiğinde ve ağrılar bir kaç gün devam ettiğinde de derhal bir doktora başvurulmalıdır.
Olası tepkiler şunlardır: İğne yerinde ağrı ve dokunma hassasiyeti, ciltte kızarıklık veya şişlik. Yorgunluk, baş ağrısı, ateş, üşüme ve titreme, mide bulantısı ve kas ağrıları oluşabilir.
Yan etkilerin tamamı çok nadir meydana gelir! Aşıların tamamında örneğin bazen alerjik tepkilerle karşılaşılabilir. AstraZeneca ve Johnson&Johnson aşılarında oldukça az sayıda vakada kan pıhtılaşması görülmüştür. Moderna Spikevax ve BioNTech/Pfizer Comirnaty aşılarında ise nadir vakalarda çok hafif geçen kalp kası/ kalp zarı iltihabı görüldü. Bu olası nadir yan etkilerin genelde 30 yaş altı insanlarda görülüyor olmasından dolayı, bu genç insanlara bu yan etkilerin Moderna Spikevax aşısından daha da nadiren ortaya çıktığı BioNTech/Pfizer Comirnaty aşısı uygulanmalıdır.
İlk aşı dahi ağır veya ölümcül bir hastalık sürecine karşı koruma sağlıyor. Ancak bu koruma sadece bir kaç hafta sürüyor ve yeterli değil, bu nedenle mutlaka ikinci aşı da olunmalı. İlk doz aşı olunurken hemen ikinci doz için bir randevu verilmektedir.
İki doz aşı olduktan sonra BioNTech/Pfizer ve Moderna mRNA aşılarında olduğu gibi AstraZeneca Vaxzevria aşısı da genel olarak COVID-19 hastalığının ağır seyretmesine karşı (örn. hastanede tedavi) % 90, COVID-19 hastalığının bulaşmasında karşı %75 koruma sağlamaktadır.
Uzmanlar, aşı etkisinin yaklaşık 6 sonra belirgin bir düşüş göstermesinden dolayı ikinci aşılamayı takip eden altı ay sonuna kadar aşının tekrarlanması (“hatırlatılması“) gerektiğini ifade ediyorlar. Bu insanların hepsi için geçerlidir.
Diğer aşılarda da durum benzerdir. Bir Influenza (grip) aşısının örneğin yılda bir defa yaptırılması gereklidir, tetanos aşısı ise her 10 yılda bir tekrarlanmalıdır.
Evet. Artan yaşla birlikte vücudun kendi savunma mekanizması da zayıflıyor. Ancak, aşı hakkında elimizdeki mevcut bilgilere istinaden AB ruhsatına sahip aşılar sayesinde ileri yaşlarda dahi yeterli bir koruma sağlanabiliyor.
Evet. Bu olasılık çok düşük olmasına rağmen, başkalarına bulaştırma ihtimali var. Fakat şu anki bilgi durumumuza göre aşı olmuş kişiler hastalığı genelde hafif atlatıyor.
Evet, fakat bu tür bir durumda, virüse karşı sağlanmış olup halen mevcut olan bağışıklığı tekrar tetiklemek için pozitif PCR-testinden (boğazdan sürüntü örneği) en erken üç ay sonra aşı olunması tavsiye edilmektedir. Yapılan bir kan tetkikinde COVID-19 antikorlarına rastlanması halinde, kan tetkik sonuçlarından itibaren 4 hafta sonra aşılama gerçekleşebilir.
İlk iki aşı arasında korona hastalığına yakalananların üstte belirtilen aralıklara uyması tavsiye edilir, aynı şekilde hatırlatma aşısında da bu sürelere uyulması tavsiye edilmektedir.
Evet. Pandemiye ilişkin mevcut davranış kuralları hala geçerlidir. Aşı olduktan sonra da diğer insanlara korona bulaştırabilirsiniz. Bu nedenle güvenlik tedbirleri geçerliliklerini sürdürmeye devam eder.
Öncelikle korona virüsüne bağlı hastalığın ağır geçmesine veya ölümcül sonuçlarına karşı koruma sağlarsınız.
Aşılandıktan sonra korona virüsü enfeksiyonu kapma ihtimaliniz en aza indirgenmektedir.
Sizin başka insanlara korona virüsü bulaştırma olasılığınız da çok daha ihtimal dışıdır.
Sağlığa yönelik faydaların dışında, aşı olmadan yapamayacağınız birçok boş zaman aktivitelerini de artık yapabilirsiniz. Aşı olduğunuzu kanıtlayabilmeniz halinde, Café’lere gidebilir, arkadaşlarınızla buluşabilir ve serbest zamanınızın tadını çıkartabilirsiniz.
Pandemi ortamında sergilenen davranış şekillerinde farklı modeller geliştirildi, günümüzde kullanılan modellere 3G, 2G ve 2G+ denmekte.
3G anlamı: Sadece aşılanmış, iyileşmiş veya ziyaret gününde test sonucu (hızlı test/antikor testi veya PCR testi) negatif olan kişiler girebilir.
2G anlamı: Sadece aşılanmış veya iyileşmiş kişiler girebilir.
2G+ anlamı: Sadece ziyaret gününde ilaveten güncel bir negatif test (hızlı test/antikor testi veya PCR testi) ibraz edebilen aşılanmış veya iyileşmiş kişiler girebilir.
Hangi riskler var?
Yaşlı ve hasta insanların ağır hastalığa yakalanma veya Covid 19 nedeniyle ölme riski çok daha yüksektir. Diğer insanlarla yoğun bir temas içerisinde olan kişiler daha yüksek bir enfeksiyon riskine sahipler. Örneğin doktorlar, hastane personeli, yurtlarda yaşayan kişiler, polis memurları veya öğretmenler bu gruba örnektir.
Dar alanda çok sayıda insanın bulunduğu bu tür toplu ortamlarda yaşayan insanların korona virüs ile enfekte olma ihtimalleri çok daha yüksektir. Alanın dar olması, sosyal mesafe kuralına uyulmasını son derece zorlaştırmaktadır. Enfeksiyon riski artmaktadır. Bu nedenle de aşılanmak bir o kadar daha önemli hale gelmektedir.
Hayır! Aşılar uzun süre önce gönüllüler üzerinde test edildi. Geçen zaman içerisinde tüm dünyada 8,5 Milyar doz aşı (Tarih Aralık 2021) yapıldı. Bu ise, toplam dünya nüfusunun yarısının, hatta yarısında fazlasının COVID-19’a karşı iyi bir korumaya sahip olduğu anlamına gelmektedir.
Evet. Eski hastalıklarınız varsa, COVID hastalığının sizde daha ağır geçme riskinin yüksek olması sebebi ile asıl sizin aşı olmanız gereklidir. Bu nedenle Almanya’da ilk olarak ağır hastalıkları bulunan insanlar aşılanmıştır.
STIKO, aşı olmamış hamileler için 2. dönemden (ikinci üçte birlik dönemden, yani hamileliğin 4 ayından itibaren) itibaren ve aşılanmamış emziren anneler için aşı olma tavsiyesinde bulunmaktadır.
STIKO, temel bağışıklama amacıyla iki doz BioNTech/Pfizer firmasının Comirnaty isimli COVID-19 mRNA aşısını tavsiye etmektedir. Hamilelerin, yaşlarından bağımsız olarak Spikevax değil, Comirnaty aşısı olmaları önerilir. Hamileliğin ilk aşı olunduktan sonra tespit edilmiş olması halinde, ikinci aşı ancak 2. dönemden (yani 4. hamilelik ayından) sonra uygulanmalıdır.
BioNTech/Pfizer firmasına ait BioNTech aşısı 12 yaş üstü çocuk ve gençlere uygulanabilmektedir. Buna ek olarak bu aşı artık AB’de 5 ila 11 yaş aralığındaki çocuklar için de ruhsat aldı; çocuklara dozu daha düşük olan özel bir çocuk aşısı uygulanıyor.
Kendilerini hasta hisseden ve örneğin yüksek ateşi olan (38,5°C veya daha yüksek) kişiler ancak sağlıklarına kavuştuktan sonra aşı olmalılar.
Hayır. Aşının kısırlık yaptığına yönelik tek bir bilimsel bulgu dahi yoktur.
Olası komplikasyonların daha detaylı araştırılması için bazı aşılarda aşılama durduruldu. Tüm insanların güvenliğini her zaman çok önemsiyoruz. Bu sebeple de araştırmalar detaylı bir şekilde yürütülüyor.
Nasıl aşı olabilirim?
Evet. Aşağı Saksonya eyaletinde farklı başvuru yolları var. Aşı yapan bir muayenehaneden bir randevu alabilirsiniz veya randevu almadan seyyar aşılama ekiplerince düzenli olarak sunulan toplu aşılama etkinliklerine gidebilirsiniz. BU tür etkinliklerin nerede sunulduğu, internet üzerinden kolaylıkla öğrenilebilir:
https://impfen-schuetzen-testen.de/impfen/
Aşağı Saksonya’da korona virüs aşısı ile ilgili bilgi almak isteyen kişiler için bir Alo Bilgi hattı mevcut.
Alo-Telefon hattının numarası: 0800 99 88 665
Bu telefon hattına Pazartesi – Cumartesi günleri saat 8 ila 20 arası ulaşabilirsiniz.
Pazar ve tatil günleri Alo-Telefon hattı kapalıdır.
Almanca Online-Impfportal (Aşı Portali):
Aşılama öncesinde her kişi tıbbi danışmanlık alma hakkına sahiptir. Bu hak, aile hekiminin muayenehanesinde olsun, aşı merkezlerinde olsun, aşı olacağınız her yerde geçerlidir. Sormak istediğiniz her konu hakkında bilgi alabilirsiniz. Henüz aşılanma konusunda karar vermediyseniz, danışmanlık almak için aile hekiminize başvurabilirsiniz.
Almanya’da seyyar aşı ekipleri dahil olmak üzere aşı merkezleri, muayenehanesi bulunan aile hekimleri ve uzman hekimler, iş yerleri hekimleri ile özel hekimler aşı yapıyorlar.
2022 ilkbaharından itibaren diş hekimleri ve eczacılara da COVID-19 aşısı uygulama yetkisi verilmesi düşünülüyor.
Seyyar aşı ekipleri bir aşı merkezi bünyesinde faaliyet gösterirler ve hekimlerden ve yardımcı medikal personelden oluşurlar; bu ekip bakım ve huzur evlerine, mülteci yurtlarına veya çok sayıda insanın dar alanda yaşadığı bölgelere ulaşırlar. Tıbbi şartlar altında yerinde aşılamada bulunuyorlar. Aşağı Saksonya’da güncel olarak yaklaşık 200 seyyar aşı ekibi faaliyet göstermektedir.
Hukuki sorular
İlke olarak, evet. COVİD aşısı olmak veya olmamak Almanya’da kişinin kendi kararıdır. Ancak, belli meslek alanlarında çalışmak istendiğinde, aşılanma yükümlülüğü var. Bu yükümlülük 15 Mart 2022 tarihinden itibaren sağlık veya bakım kurumlarında çalışan herkes için geçerlidir. Bunun haricinde, aşı olmamış kişiler günlük yaşamlarında da genelde kısıtlı imkanlara sahip oluyorlar. Pandemi ortamında sergilenen davranış şekillerinde farklı modeller geliştirildi, günümüzde kullanılan modellere 3G, 2G ve 2G+ denmekte.
3G anlamı: Sadece aşılanmış, iyileşmiş veya ziyaret gününde test sonucu (hızlı test/Antikor testi veya PCR testi) negatif olan kişiler girebilir.
2G anlamı: Sadece aşılanmış veya iyileşmiş kişiler girebilir.
2G+ anlamı: Sadece ziyaret gününde ilaveten güncel bir negatif test (hızlı test/antikor testi veya PCR testi) ibraz edebilen aşılanmış veya iyileşmiş kişiler girebilir.
Hayır. Kimse cezalandırılmamaktadır. Aşılanma gönüllülük esasına dayanmaktadır.
Hayır. Aşı olmak veya olmamak cezaya tabi değildir ve devam eden bir iltica süreci üzerinde de bir etkisi yoktur.
Daimi Aşı Komisyonu (STIKO) Almanya için aşı tavsiyesi geliştiriyor. Komisyon 16 fahri görevli uzmandan oluşmaktadır. Bu kurul, koruma amaçlı aşılanma ve enfeksiyon hastalıklarına ilişkin konular hakkında çalışmalarda bulunup tavsiye kararları almaktadır.